Abstract:
Koronavirus SARS-CoV-2 ning og‘ir o‘tkir respirator sindromi
tufayli odamlarning nafas olish tizimida yuzaga kelgan COVID-19 ning klinik
ko‘rinishi ko‘pgina adabiyotlarda keltirilgan [1]. SARS-CoV-2 gastrointestinal (GI)
tizimiga kirib borish qobiliyatiga ega ekanligini ko‘rsatuvchi dalillar ko‘payib
bormoqda, bu qusish, diareya, qorin og‘rig‘i va oshqozon-ichak trakti shikastlanishi
kabi belgilarning namoyon bo‘lishiga olib keladi. Bu alomatlar keyinchalik
gastroenterit va yallig‘lanishli ichak kasalliklari rivojlanishiga olib keladi. Kasallanish
paytida SARS-CoV-2 angiotensinga aylantiruvchi ferment 2 va GI traktidagi boshqa
xost proteazlari bilan bog‘lanadi, bu esa mos ravishda ichak to‘sig‘ini shikastlash va
yallig‘lanish omillarini ishlab chiqarishiga olib kelishi orqali GI simptomlarini keltirib
chiqarishi mumkin.[3] COVID-19 keltirib chiqaradigan GI infektsiyasi va IBD
belgilari ichak yallig‘lanishi, shilliq qavatning o‘ta o‘tkazuvchanligi, bakteriyalarning
ko‘payishi, disbioz, qon va najas metabolizmidagi o‘zgarishlarni o‘z ichiga oladi.[2]
COVID-19 patogenezini shifrlash va uning kuchayishini tushunish kasallikning
prognozi haqida tushuncha berishi va kasallikning oldini olish yoki davolash uchun
potentsial yangi maqsadlarni aniqlashga yo‘l ochishi mumkin . Odatiy yuqish
yo‘llaridan tashqari, SARS-CoV-2 yuqtirgan odamning najasi orqali ham yuqishi
mumkin.
