Abstract:
Сурункали юрак етишмовчилиги (СЮЕ) – юқори ногиронлик ҳамда
ўлим даражасига эга мураккаб клиник синдром бўлиб, аксарият ҳолларда буйраклар
зарарланиши билан кечади ва кардиоренал синдром ривожланишига олиб келади. Сўнги
йилларда олиб борилган илмий изланишлар натижасида ушбу касаллик асосида буйрак
фаолиятини бузилишида эндотелиал гликокаликс (ЭГ) дисфункцияси муҳим ахамиятга эга
эканлиги асосланган. Синдекан-1, гепаран сульфат ва гиалуронан кислотаси каби ЭГ
маркёрларининг қон зардобида юқори даражада бўлиши микроальбуминурия, систолик
дисфункция ва гломеруляр фильтрация тезлиги билан узвий боғлиқликка эга. Буйрак
дисфункциясининг анъанавий биомаркёрлари – креатинин ва цистатин-C касалликнинг бир
мунча кечки босқичларида ўзгариши сабабли улар билан бирга ЭГ дисфункциясига хос
омилларни аниқлаш ренал заҳиранинг пасайиши ҳамда интерсициал фиброз
ривожланишини эрта аниқлаш, муқобил даво чораларини танлаш ва асосий касаллик
оқибатини яхшилаш имконияти яратилади