Abstract:
J
ahon sog’liqni saqlash tashkiloti (JSST) 2019-yilgi koronavirus kasalligi (COVID-19) pandemiyasini global sog’liqni saqlash sohasidagi favqulodda holat
deb tasnifladi [1]. Virus o’tkir respirator distress sindromini keltirib chiqaradi. Hozirgacha bu kasallik haqidagi
bilimlarimiz cheklangan. Yangi beta-koronavirus birinchi marta 2019 yilda Xitoyning Uxan shahrida aniqlangan va keyin butun dunyoga tarqaldi. SARS-CoV-2 RNK
virusi bo’lib, genomlari 26000 dan 32000 tagacha [2].
Kapsid tarkibida to’rtta tarkibiy oqsil mavjud: spike (S),
nukleokapsid (N), membrana (M) va enzim (E). Ularning
tadqiqotida nuklein kislota va yangi paydo bo’lgan N-kislota SARS-CoV-2 virionining lipidli yangi eritmasi ostida
joylashganligini ko’rsatdi [3]. Elektron mikroskop ostida S harfi tojga o’xshaydi, shuning uchun nomi: koronavirus. Protein S ikkita domendan iborat. Angiotenzinni
o’zgartiruvchi 2-turdagi ferment (ACE-2) retseptorlari
bilan bog’lanishi virusning hujayralarga kirishini boshlaydigan yuqori lob sohasida sodir bo’ladi. S oqsilining pastki domeni virusning xos hujayra membranasiga biriktirilishida ishtirok etadi [4]. M oqsilining vazifasi
virus genomini hujayra membranasining ichki yuzasiga bog’lashdir. Transmembran oqsillarining C-terminal
domeni virusli N oqsili bilan aloqa qiladi va uning hayot aylanishida muhim rol o’ynaydi [5]. COVID-19 virusi modeli ko’rsatilgan diagramma 1-rasmda keltirilgan
